Opening expositie Rosa Spier Huis

1 # OPENING #

Ridder der Militaire Willemsorde, Excellenties, Generaals, dames, heren en iedereen daar tussenin.

Het is mij een eer om jullie welkom te mogen heten op dit feestelijke moment. Nooit van mijn leven heb ik gedacht dat er zoveel mensen zouden komen kijken naar iets wat ik gemaakt heb. 

Het is een dag die ik de rest van mijn leven bij me zal dragen. Dat is namelijk wel eens anders geweest.

2 # INUNDATE #

Ik weet nog al te goed hoe ik op mijn 15e of 16e verjaardag alleen thuis zat. Ik had, dacht ik, een leuk feest georganiseerd en mensen van mijn klas uitgenodigd, maar toen kwam niemand kwam opdagen…

En daar zat ik dan, alleen... Slechts 1 iemand had de moeite genomen om af te bellen...

Dat gevoel van leegte, dat je er niet toe doet, niet gezien worden… het is mij altijd bijgebleven. Ook in de aanloop naar dit evenement, kwamen soms die gedachten boven, maar gelukkig blijkt niets minder waar.

3 # COMPELLED #

Toch heeft het mij getekend. Het voelde toen alsof mensen over mij heen liepen, mij niet zagen staan, of met opzet mij wilde kwetsen.

Vandaag de dag realiseer ik mij echter dat ook ik soms over anderen loop. Soms omdat ik te druk ben, soms omdat ik chagrijnig of gewoon even een lul ben.

En soms ben ik weer degene waar overheen gelopen wordt. Zo ontstond COMPELLED een serie die nog in ontwikkeling is en waarvan u hier een aantal exemplaren kunt zien liggen. 

4 # ZELFPORTRET ARJAN #

Het liefst verschuil ik mij op zulke kwetsbare momenten even achter mijn pokerface, zoals Jinan net zo prachtig zong. Voor de kenners onder ons, het kostte Lady Gaga (toen al een bekendheid) nog een half jaar voordat zij aan haar fans durfde te vertellen dat het nummer ging over haar persoonlijke ervaring met biseksualiteit.

Maar ja, soms kost het tijd voordat je anderen de betekenis kan vertellen achter een kunstwerk wat je gemaakt hebt. Voor mij was dat niet anders, ik gebruikte kunst om te laten zien wat ik moeilijk onder woorden kon brengen.

5 # COMING OUT #

Zo was voor mij toch heel duidelijk wat het beeld COMING OUT betekende. Toch ging het aan mensen voorbij, tot ik maanden later duidelijk vertelde dat ik toch echt gay was.

In 1998 ben ik begonnen met werken bij Defensie, over twee weken werk ik daar 25 jaar. Een masculine organisatie waar ik ook altijd mijn Pokerface klaar had staan om mijzelf in stand te houden. 

Met stoere praatjes, woordspelingen, grappen en snelle opmerkingen, bleef ik weg van mijzelf en hield ik anderen op afstand.

Pas toen ik een jaar of 38 was, durfde ik uit de kast te komen en dat terwijl Defensie toch juist aangeeft een inclusieve organisatie te zijn. Bij het selectiecentrum, waar alle nieuwe militairen langs moeten, hangt er zelfs een regenboogvlag, dus wat is je probleem wordt mij dan gevraagd.

6 # Foto NRC #

Een paar jaar geleden kreeg ik een hele toffe functie in Den Haag, toen nog als kapitein. Op een maandagmorgen vertelde ik trots over een fotoproject welke ik aan het maken was. Op dat moment sprak een collega de woorden uit: “Ik heb niets tegen homo’s, zolang ik het maar niet zie”. Een uitspraak die resulteerde in een felle discussie die ik uiteindelijk niet kon winnen.

Daarom wil ik mijn militaire collega’s die hier vandaag aanwezig van harte welkom heten, maar ook bedanken vanuit mijn hart. Want in onze organisatie kunnen we beleid blijven maken, maar als we de cultuur niet veranderen… als we toestaan dat collega’s mensen uitsluiten om welke reden dan ook … dan heeft geen enkele regenboogvlag of beleidsdocument daar invloed op. Jullie aanwezigheid toont aan dat ik er mag zijn!

7 # WOUTER in de kast #

Toch bleef die opmerking van die ene collega in mijn hoofd rondspoken. Na jaren in de kast, wilde hij dus eigenlijk dat ik er voor zijn gemak weer…even in terug kroop.

Bij het maken van andere projecten hoorde ik hoe andere jongens hier ook tegenaan liepen. Op verschillende momenten pasten ze even hun gedrag aan om zich veilig te voelen.

Ze pasten zichzelf even aan, omdat anderen zich anders niet fatsoenlijk konden gedragen.

8 # ESTRANGED Yannick #

Maar als je dat lang genoeg doet, dan raak je vervreemd van jezelf. Vervreemd zoals ik dat al 38 jaar was geweest. Want de wereld vertellen dat ik homo was, was enger dan toegeven aan de waarheid.

Daarnaast realiseren mensen zich wellicht niet dat elke dag dat je niet eerlijk bent, je eigenlijk liegt. Iets wat als een klein balletje begint, maar wat steeds groter wordt en als een zware ketting aan je blijft hangen.

9 # LOVED #

Nu is dat ook iets wat ik fotografeer, maar wat door veel mensen als shockerend wordt ervaren. Hoewel ik dat stiekem ook soms wel leuk vind, weet ik ook dat je daarmee niet altijd het doel bereikt wat je wilt.

10 # ESTRANGED Max #

Daarop besloot ik het project ESTRANGED te gaan maken. Ik wilde een serie maken die zacht en kwetsbaar was. Een serie die laagdrempelig is, en waar mensen naar kunnen en durven kijken. Een serie die mensen nieuwsgierig maakt naar het verhaal, ongeacht hoe ze over de wereld denken.

11 # ESTRANGED Ellinoor #

Een klein deel van de mensen heeft de extreme overtuiging dat mensen van de regenboog gemeenschap verbannen of gedood moeten worden. Maar daar ga ik, daar gaat u, nee, daar gaan wij, niets aan veranderen. 

Lijnrecht daartegenover staan de mensen die voor inclusie staan, nog toleranter zijn dan ikzelf ben. Maar hun hoef ik niet te overtuigen met deze serie.

12 # ESTRANGED Zico #

De grote middenmoot weet echter niet zoveel over hoe het is om deel uit te maken van de regenboog gemeenschap. Juist door dit project laagdrempelig en toegankelijk te maken, maar zeker ook door de persoonlijke verhalen van deze jonge mensen te vertellen, planten we een klein zaadje voor een tolerantere wereld.

Dat we er namelijk nog niet zijn blijkt wel uit de grote hoeveelheid geweldsincidenten tegen homo’s, transgenders en anderen uit de regenboog gemeenschap. Hiervan bereiken slechts de meest extreme incidenten ook daadwerkelijk het nieuws.

13 # ROZE IN BLAUW #

De meeste incidenten bereiken nog altijd niet de politie, iets wat ook vreselijk moeilijk is als je nog in de kast zit. In mijn zoektocht naar de ontwikkeling van geweld tegen homo’s, kwam ik in contact met de Politie. Maar ook de discussie over religieuze uitingen binnen het geüniformeerde beroep, waarvan ik vind dat dit afbreuk doet aan mijn veiligheid, resulteerde in goede gesprekken.

De diverse vertegenwoordigers wil ik vandaag dan ook bijzonder welkom heten, omdat ik weet hoe druk zij zijn.

Wat men wellicht niet weet is dat ik nu 3 jaar in Almere woon, dat is overigens de veiligste stad in de wereld voor LHBT+ mensen. Tenminste, als ik kijk naar de geweldcijfers, die van een half jaar kan je namelijk op 1 hand tellen.

Dus het is superveilig, of mensen zoals ik, weten de politie om allerlei redenen niet te vinden als het nodig is. 

Sinds bijna een jaar ben ik nu regelmatig in gesprek met Ben Nassir Bouayad, sectorhoofd Flevoland, om te kijken hoe we de drempel naar de politie omlaag kunnen krijgen.

Roze in Blauw Rotterdam is voor mij daarin een goed voorbeeld. Dit zijn agenten die zelf onderdeel zijn van de regenboog gemeenschap, of er een nauwe band mee hebben. Onder leiding van Iris Bekker, wist Roze in Blauw Rotterdam een band op te bouwen met de Rotterdamse gemeenschap en inzage te krijgen over wat er zich afspeelt binnen de Gemeente Rotterdam.

Vandaag de dag weet een groot deel van de regenboog gemeenschap daar de Politie goed te vinden als het nodig is. Ook door mensen die met hun regenboog nog verstopt zitten in de kast.

14 # SENTIENT #

In de kast leven is namelijk een beetje zoals het beeld SENTIENT. In je kast is het veilig, gemakkelijk, je weet waar je aan toe bent. Maar tegelijkertijd is het beperkend, je zit vast op een prima plek, maar eigenlijk wil je opstaan en naar buiten rennen, de onveilige wereld in. 

Je wilt net als iedereen op zoek naar wie je bent, wat je kunt, je wilt goede keuzes en soms spannende fouten maken.

15 # BLIND LOVE #

Je wilt gokken op de liefde. Nee, je wilt verblind worden van liefde, terwijl je de sleutel tot je hart geeft aan iemand die je nog nauwelijks kent. Je wilt jezelf zijn, avonturen beleven, en vol vertrouwen fouten kunnen maken.

16 # INCLINATION #

Je wilt jezelf volledig over kunnen geven aan de intimiteit waar je al zo lang naar verlangt. Je wilt veilig zijn en de wereld samen ontdekken, je wilt lachen en genieten.

…

Dan hoor ik in het nieuws het verhaal van Lucas, een Franse jongen van 13 jaar. Lucas is er niet meer… Hij weigerde zijn seksualiteit te verstoppen en werd gepest, net zolang tot zijn laatste restje menselijkheid hem ontnomen werd door de maatschappij… zelfmoord was de enige uitweg die hij nog zag…

17 # OUTCAST #

Lucas is niet de enige die zich verlaten en alleen voelt, want in Nederland is dat niet heel anders. De docent is een slappe nicht, alles wat niet stoer of sterk is, is homo. Voetbalstadions schijnen er vol mee te zitten… Groepjes onzekere jongens op straat vinden het vaak nodig om je seksualiteit na te roepen, alsof je dat zelf nog niet wist. En als je non-binair bent, dan hebben mensen er geen problemen mee om je zo raar mogelijk aan te kijken of jouw identiteit op luide negatieve toon te bespreken in de trein. 

Nee, homo en dus onderdeel van de regenboog gemeenschap …. Dat wil je natuurlijk niet zijn. Zeker als je alleen bent, pas je jezelf daarom maar een beetje aan. Opzoek naar, of simpelweg voor je eigen veiligheid… En zo vervreemd je langzaam aan steeds meer een klein beetje van jezelf.

18 # ESTRANGED Robin #

In de serie ESTRANGED zien we jonge mensen die hier tegenaan lopen, elk op hun eigen manier.

Ze zijn zichtbaar aanwezig in de beelden, maar tegelijkertijd lijken ze een beetje in de achtergrond te staan. Waar je de scherpte in de portretten verwacht op de ogen, ligt deze veelal op de handen waarmee zij zich vasthouden in hun eigen omgeving.

19 # ESTRANGED Damian #

Een omgeving die voor iedereen anders is, soms rijk van mogelijkheden. Soms kaler en leger, en met veel meer beperkingen. Maar allen met de overeenkomst dat ze onderdeel zijn van de regenboog gemeenschap en zich soms vervreemd voelen van wie ze zijn.

Maar iedereen die ik gefotografeerd heb voor dit project, heeft een bijzonder en persoonlijk verhaal. Iets wat ze tijdens het maken van deze serie aan mij vertelden. Maar wat je in de beelden zelf niet direct terug ziet.

Daarom vroeg ik Max Govers om zijn verhaal en die van de modellen op papier te zetten. Nu kunnen diezelfde verhalen ook andere mensen raken. Want na maanden keihard werken, werd in oktober vorig jaar ons boek gedrukt.

Mijn dank gaat dan ook uit naar Max, voor zijn enorme inzet en geduld om met mij hieraan samen te werken.

20 # PRESENTATIE ROSA SPIER HUIS #

Maar er zijn meer mensen die ik moet bedanken. 

Ricardo, die vandaag staat te filmen, en mij in de afgelopen jaren heeft ondersteunt op allerlei vlakken.

Jaap en Jinan die vandaag live de muziek verzorgen.

Maaike en Monique van het Rosa Spier Huis die mij vorig jaar het vertrouwen gaven om hier mijn werk te exposeren. Maar ook zeker omdat zij zich daarna oneindig hebben ingezet om er samen een succes van te maken.

Tot slot dank ik de modellen. Zonder hen keken we anders nu naar een lege ruimte met witte doeken aan de muur.

Natuurlijk kan ik nog wel een uur blijven praten over mijn werk, wie ik ben, hoe ik er ben gekomen, de fouten die ik heb gemaakt, wat ik anders had willen doen.

En natuurlijk over mijn fotografie waarin elk beeld een soort zelfportret is.

Want alle beelden die ik maak vertellen iets over mijzelf, zoals ik ooit geboren ben.

Muziek : Born This Way (Lady Gaga) door Jinan Nûr en Jaap Reerink.